Hazıra Dağ Dayanmıyor: Venezuela

Ders niteliğinde bir kriz inceleyeceğiz : Venezuela Krizi Yakın dönemde patlak veren bu kriz iktisat fakültelerinde ders diye okutulabilir nitelikte. Bir krizin bir ekonomiyi ne kadar etkilediğinin yanı sıra, sosyolojik etkilerine de değineceğiz.

Venezuela Krizi neden önemli, nasıl ortaya çıktı? Venezuela OPEC petrol rezervlerinin yaklaşık %25' ine sahip bir ülke. Yani dünyanın petrol olarak en zengin ülkelerinden. Aslında etkin kullanım ile yüksek refah aracı olarak kullanılabilecek bu kaynak, nasıl oldu da Venezuela'nın aynı zamanda sonunu da getirdi? İpucu verecek olursak : "Dutch Disease" Dutsch Disease ( Hollanda Hastalığı), ani zenginleşme kaynağına kavuşan bir ekonomide mevcut üretim faktörlerinin diğer üretim alanlarından çekilip yeni kaynağa yönelmesi sonucunda toplam üretimin azalmasına denir. Venezuela'nın yaşadığı sorun sadece bu olmasa da, olayın kaynağı ile doğrudan bağlantılı denilebilir. Petrol kaynaklarının zenginliğine güvenen Venezuela hükümeti, üretmek yerine tüketmeyi seçip sırtını petrole yaslayınca neredeyse tamamen ( %100 ) dışa bağımlı bir ekonomi haline geldi. Çareyi borçlanmakta aradı, borçlandıkça sıkıntılar daha da büyüdü. Son çareyi para basmakta buldular ve borçları bu şekilde ödemek istediler. Hal böyle olunca enflasyon oranı %489.000 'lere dayandı. Enflasyonun ülkemizde %25'lere dayandığı dönemde satın alma gücüne ne denli olumsuz etkisi olduğunu hep birlikte tecrübe etmişken, Venezuela ile belki ufak bir kıyaslama yapabilirsiniz. Petrol fiyatlarındaki ani düşüşlerle birlikte ciddi gelir kaybı yaşandıktan sonra zaten kırılgan olan Venezuela ekonomisi, tabiri caizse darmadağın hale geldi. Ülke siyasi, toplumsal ve ekonomik bir enkaz halini aldı. Küçük bir örnek vermek gerekirse insanlar bir hamburgere 170 dolara yakın bir meblağ ödemek durumunda kaldı. Hamburger lüks oldu, kedi-köpek yiyen insanların haberlerini duyduk, okuduk. İşte Venezuela'nın ekonomik yıkımının bazı sonuçları:

"Zoos are forced to slaughter animals to feed others in Venezuela, where bone-thin pumas have become the face of the crisis"

"Emaciated animals at  Venezuela's zoos reflect the country's economic collapseRising numbers of desperate people are eating dogs, with prisoners eating rats Venezuela's economy has collapsed in recent months causing poverty to spiralFood shortages are growing amid a mass migration from the country The government of President Maduro meanwhile faces further U.S. sanctions " (https://www.dailymail.co.uk/news/article-5449023/Venezuelans-eat-rats-dogs-economy-nosedives.html , 21.01.2019 ) Tablo(1):

Tablo(1) 'de Venezuela'nın alım gücünün yıllar itibariyle değişimini ve eşdeğeri sayılabilecek bir ekonomi olan Şili ile kıyaslamasını görüyoruz. Şili çok sayıda siyasi darbe ve kriz yaşamış olmasına rağmen, üstelik petrol gibi bir doğal kaynağa sahip olmamasına rağmen bu sorunlarla iyi baş etmiş ve şu an bulunduğu bölgede lokomotif bir ekonomi haline gelmiş.

Tablo(2):

Tablo(2)' de , Şili'nin hiperenflasyon ile mücadelesini görüyoruz. Yüksek enflasyon oranları ile başarılı bir mücadele vermişler. Venezuela ise gittikçe kötüleşmiş, çünkü tabloda yer almasa da son dönemlerdeki enflasyon oranları ( yukarıda bahsettiğimiz gibi ) korkunç seviyelere yükselmiş durumda.

Tablo (3):

Tablo(3)' te, Venezuela'da iş kurmanın gittikçe zorlaştığını görüyoruz. Dolayısıyla girişim, üretim, oldukça zor. Ayrıca, iş kurulamamasının ekonomik sebepler dışında güvensizlik ortamı ile de alakası var. Şimdi en kritik noktalardan birine geliyoruz, şu ana kadar hep ekonomik buhrandan bahsettik. Fakat ekonomi sadece cebimizdeki parayı etkileyen bir algoritma değil.

Tablo(4):

Öyle ki, Tablo(4)' te Venezuela'da artan ekonomik buhrana dayalı işsizlikle doğrudan bağlantılı bir cinayet oranı yüzdesi var. Venezuela'nın cinayet oranı, en az enflasyonu kadar korkunç. Dilerseniz Şili ile de tablodan kıyaslayabilirsiniz. Sonuç olarak ekonomik krizlerin veya problemlerin, yalnızca ekonomide kalmadığı, aynı zamanda toplumsal sorunlara da büyük ölçüde sebep olduğunu unutmamak gerekir. Bir ekonomik politika uygulanırken yalnızca piyasa değil, politikanın uygulandığı coğrafyada yaşayan insanlara psikolojik etkisine kadar hesaplanmalıdır. Venezuela'nın yaşadığı bu kriz diğer ülkelere ders niteliğinde. Zira yapılan yanlışların sonuçları beklenilenden daha ağır olabilir. Birçok ülke gibi kendi ülkemiz adına da bu ve buna benzer krizlerden, henüz meydana gelmemişken dersler çıkarmamız elzemdir. Hollanda Hastalığı'na kapılmak, yani hazıra (tabiri caizse) sırt yaslamak bir yerde tıkanıklığa sebep olacaktır. Er ya da geç kendi göbeğini kendi kesemeyen ekonomilerin bedelini toplum ödeyecektir. Ekonominin sosyal bir bilim olmasının temel sebebi de etkilerinin yalnızca piyasada sınırlı kalmamasına bağlıdır. Saygılarımla